fenseli - 8.SINIF PERİYODİK CETVEL

Periyodik Cetvel

Elementler benzer özelliklerine göre sınıflandırılırlar.Elementlerin benzer özelliklerine göre sınıflandırılmasıyla oluşturulan tabloya periyodik cetvel denir. Periyodik cetvelde, elementler artan atom numaralarına göre dizilmiş ve benzer özellikteki elementler alt alta gelmiştir. Periyodik cetvele periyodik tablo ya da periyodik çizelge de denir. Periyodik cetveli oluşturan yatay sıralara periyot adı verilir.

Yatay sıralarda atom numaraları arttıkça, elementlerin fiziksel ve kimyasal özellikleri değişir. Periyodik cetveldeki düşey sütunlara grup denir.

Aynı gruptaki elementler benzer kimyasal özellikler gösterir.Periyodik cetvelde 8 tane A ve 8 tane B olmak üzere 16 tane grup vardır. Periyodik cetvel 18 sütundan oluşur. B gruplarından üç tanesi birden 8B olarak isimlendirilir.

Periyodik cetveldeki ilk sütuna 1A grubu denir.Son sütunu ise 8A grubu oluşturur.1 A grubu elementlerine alkali metaller adı verilir.

Hidrojen 1 A grubunda olduğu hâlde alkali metaller grubuna girmez. 7 A grubu elementlerine halojenler, 8A grubu elementlerine soy gazlar adı verilir.

Grup ve Periyodun Bulunması

Bir elementin atom numarası biliniyorsa, bu elementin grup ve

periyodu bulunabilir.

Örneğin ₇N elementinin elektronlarının dağılımı şöyledir:

7N ) )

2 5

Burada en son enerji seviyesindeki elektron sayısı, grup numarasını;

enerji seviyelerinin sayısı ise periyot numarasını verir.

Bu sonuçlara göre, 7N elementi 2. periyotta 5 A grubundadır.

Örnek

₁₇Cl elementinin periyot ve grup numarasını bulunuz.

Değerlik Elektron Sayısı

Nötr bir atomun son enerji düzeyindeki elektron sayısına, değerlik elektron sayısı denir.

Gruplara göre elementlerin değerlik elektron sayıları şöyledir:

Elementlerin Sınıflandırılması

Elementler, metaller, ametaller, yarı metaller ve soy gazlar olmak üzere sınıflara ayrılır.

Metallerin Genel Özellikleri

Periyodik çizelgenin sol tarafında bulunurlar.

Parlak ve serttirler.

Şekil verilebilirler, tel veya levha hâline gelebilirler.

Oda sıcaklığında katı hâlde bulunurlar. Civa (Hg) hariç.

Elektriği ve ısıyı iyi iletirler.

Bileşik oluştururken elektron verirler. Elektron verince (+) pozitif yüklü olurlar.

Kendi aralarında bileşik oluşturmazlar.

Ametallerin Genel Özellikleri

Periyodik çizelgenin sağ tarafında bulunurlar.

Mat görünüşlüdürler.

Vurulunca kırılabilirler, şekil verilemezler.

Grafit hariç elektrik ve ısıyı iyi iletmezler.

Oda sıcaklığında brom sıvı, karbon, kükürt ve bor katı, diğerleri gaz hâldedir.

Metallerle yaptıkları bileşiklerde (–) negatif yüklüdürler.

Kendi aralarında bileşik oluşturabilirler.

Yarı Metaller

Periyodik çizelgede metallerle ametalleri ayıran zig-zag çizginin sağ ve solunda bulunurlar.

Bazen metal, bazen ametal özellik gösterirler.

Bor, silisyum, germanyum, arsenik, antimon, tellür, polonyum ve astatin yarı metallerdir.

Soy Gazlar

Kararlı yapıya sahiptirler. Elektron alma ve verme eğilimleri yoktur.

Başka maddelerle reaksiyona girmezler.

Oda sıcaklığında gaz hâlde bulunurlar.

Periyodik çizelgenin en sağında bulunurlar.

Periyodik tablonun ortasında yer alan B Grubu elementlerine geçiş elementleri denir. Bunların içinde ağır metaller bulunur.

Element kütlelerinin akb cinsinden gösterilmesi:

Periyodik tabloda elementlerin kütleleri yazılırken izotopları da göz önünde bulundurulur. Bir elementin kütlesi, izotop kütleleri göz önüne alınarak hesaplanır.

Klor elementi tabiatta % 75 oranında 35Cl şeklinde, % 25 oranında da 37Cl izotopları şeklinde bulunur. Cl elementinin ortalama kütlesi şöyle hesaplanır:

Klor elementinin atom kütlesi

Klor elementinin ortalama kütlesi 35,5 akb dir. Bu yüzden Klor elementi periyodik tabloda ^35,5Cl şeklinde gösterilir.

75/100 x 35 + 25/100 x 37 = 35,5 akb

Örneğin, bor elementi tabiatta % 20 oranında ¹⁰₅B izotopu, % 80 oranında ¹¹₅B izotopu şeklinde bulunur.

Bor elementinin ortalama atom kütlesi

20/100 x 10 + 80/100 x 11 = 10,8 akb

Bor elementi periyodik cetvelde ^10,8₅B olarak gösterilir

Periyodik tabloda soldan sağa gidildikçe:

Atom numarası artar.

Elektron sayısı artar.

Ametallik özellik artar.

Yukarıdan aşağı inildikçe:

Atom numarası artar.

Elektron sayısı artar.

Atom çapı büyür.

Örnek:Yandaki cetvelde gösterilen X, Y, Z ve T elementleriyle

ilgili olarak aşağıdaki soruları cevaplayınız.

1. Ametalik özellik hangi elementte en fazladır?

A)X B)Y C) Z D) T

2. Metalik özellik hangi elementte en fazladır?

A)X B)Y C) Z D) T

3. Hangi element kararlı yapıdadır?

A)X B)Y C) Z D) T

4. Değerlik elektron sayısı ile ilgili olarak aşağıdakilerden

hangisi yanlıştır?

Element Değerlik e– sayısı

A) X 1B) Y 5 C) Z 2 D) T 0

5. Atom numarası en küçük olan element hangisidir?

A)X B)Y C) Z D) T

6. Aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) X, elektriği iyi iletir.

B) Y, metaldir.

C) Z’nin atom numarası Y’den büyüktür.

D) T, soy gazdır.

7. Elementlerin elektron düzeni ile ilgili hangisi yanlıştır?

A) X ) ) B) Y ) ) C) Z ) ) D) T ) ) )

2 1 2 5 2 2 2 8 8

8. Hangi ikisi eşit sayıda elektrona sahiptir?

A) X⁺¹ ve Y⁺³ B) Z⁺² ve T C) Y^–5 ve T D) Y^–3 ve Z⁺²