MAYOZ BÖLÜNME
•Mayoz bölünme eşeyli üreyen canlıların eşey (üreme ) hücrelerinde görülür.
•Mayoz bölünme sonunda dört yeni hücre oluşur.
•Oluşan yeni hücrelerin kromozom yapıları birbirinden farklıdır.
•Mayoz bölünme ile kromozom sayısı yarıya iner.
•Mayoz bölünme ile diploit (2n kromozomlu) hücreden haploid (monoploid, n kromozomlu) hücreler oluşur.
•Dişi bireyde mayoz bölünme ile yumurta hücreleri, erkek bireyde sperm hücreleri oluşur.
Mayoz bölünme iki aşamada gerçekleşir. 1)Mayoz-I 2)Mayoz-II
Mayoz bölünmenin canlılara kazandırdığı iki önemli özellik vardır
1.Mayoz bölünme sonucunda oluşan hücrelerin birbirinden farklı olması ile canlıların çeşitliliği ve birbirine benzememesi sağlanır
2.Kromozom sayısı yarıya iner.
Örneğin insan vücut hücrelerinde 2n=46 kromozom vardır.Mayoz bölünme ile n=23 kromozomlu sperm ve yumurta hücreleri oluşur.
Yumurta ve sperm birleştikten sonra 2n kromozomlu bebeği oluşturan hücre meydana gelir.
Hücre mayoz bölünmeye başlamadan önce hazırlık evresi (interfaz) geçirir.
•İnterfazda kromatitler kendini eşler ve kromozom sayısı iki katına çıkar.
•Kardeş kromatitler birbirine sentromerlerle bağlıdır.
MAYOZ I:
•Üreme ana hücrelerinde yarısı anneden yarısı babadan gelmiş 46 kromozom vardır.
•Bu kromozomlarda aynı karakterden sorumlu olanlara eş kromozomlar (homolog kromozomlar) denir.
•Eş kromozomlar belirli noktalardan temas ederler.Bu olaya SİNAPSİS denir.
•Sinapsis sırasında eş kromozomlar arasında gen değişimi olur.Bu olaya crossing-over denir.Bu olay aynı türün bireyleri arasında farklı karakterler ortaya çıkmasını sağlar.
Mayoz I de eş kromozomlar sentromerlerinden iğ ipliklerine bağlanır ve karşılıklı kutuplara çekilir.
Daha sonra stoplazma bölünür ve n kromozomlu iki hücre oluşur.
MAYOZ II:
Mayoz I de oluşan haploit (n kromozomlu) iki hücre tekrar bölünür.
Mayoz II mitoz bölünmeye benzer.Ancak bir hazırlık evresi olmadığından ve kromozomlar kendini eşlemediğinden kromozom sayısı yarıya düşer.
Kromozomlardaki kardeş kromatitler birbirinden ayrılır ve n kromozomlu (haploid, monoploid) 4 yeni hücre (sperm ve ya yumurta) oluşur.
MİTOZ ve MAYOZ BÖLÜNMENİN FARKLARI
|
|
MİTOZ
|
MAYOZ
|
|
1
|
Vücut hücrelerinde görülür.
|
Üreme hücrelerinde görülür
|
|
2
|
2n kromozomlu iki hücre oluşur
|
n kromozomlu dört hücre oluşur.
|
|
3
|
Oluşan hücrelerin gen yapısı ana hücre ile aynıdır.
|
Oluşan hücrelerin gen yapısı ana hücreden farklıdır.
|
|
4
|
Tek hücrelilerde üremeyi çok hücrelilerde yaraların onarılmasını ve büyümeyi sağlar.
|
Üremeyi ve canlılığın çeşitliliğini sağlar.
|
|
5
|
Hem eşeyli hem eşeysiz üremede görülür
|
Eşeyli üremede görülür
|
