Akraba Evliliği Neden Sakıncalı?
Kromozomlar vücuda ait özelliklerle birlikte kalıtsal hastalıklarında taşınması ve aktarılmasında etkilidir. Bu hastalıkların en yaygın olanları renk körlüğü, hemofili, albinoluk, şeker hastalığı, altı parmaklılık, yapışık parmaklılıktır.
Kalıtsal hastalık taşıyan birinin aynı hastalığı taşıyan biriyle evlenmesi sakıncalıdır. Evlenecek insanlar sağlıklı olsalar bile ailenin diğer veya önceki bireylerinde kalıtsal hastalık görülmüşse, hastalık genini taşıma ihtimalleri yüksektir.
Akraba olan insanlarda genetik yapı, akraba olmayan insanlara göre daha fazla benzerlik gösterir.
Çekinik genlerin akraba evliliklerinde homozigot olarak ortaya çıkma ihtimali daha yüksektir. Soylarında böyle bir kalıtsal hastalık bulunan bireylerin akraba evliliğinden kaçınması gerekir.
Kalıtım İnsanda Cinsiyeti de Belirler:
İnsan hücrelerinde 46 tane kromozom bulunur.Bu 46 kromozomdan 44 tanesi vücut özelliklerini, 2 tanesi cinsiyeti belirler.
Cinsiyet kromozomları şekillerinden dolayı “X” ve “Y” kromozomları olarak adlandırılır. Cinsiyet kromozomları kadında XX, erkekte XY’dir. Buna göre dişi ve erkekte kromozomlar;
Mayoz bölünmeyle oluşan üreme hücrelerinde 23 kromozom bulunur.
Anneden gelen gamet tek çeşittir; (22 + X).
Babadan gelen kromozomlar iki çeşittir; (22 + X), (22 + Y).
Annenin kromozomlarının cinsiyetin belirlenmesinde rolü yoktur. Cinsiyeti babadan gelen kromozomlar
belirler.
Eğer babadan (22 + X) kromozomu gelirse çocuk kız, (22 + Y) kromozomu gelirse çocuk erkek olur.
Buna göre bebeğin erkek ya da dişi olma olasılığı % 50 dir.
Renk körlüğü, hemofili, eşey kromozomları tarafından taşınan kalıtsal hastalıklardır. Bu hastalıklar X kromozomu üzerindeki çekinik bir genle taşınır.
Renk körü hastaları kırmızı ve yeşil renkleri ayırt edemez.
Hemofili ise kanın pıhtılaşmama hastalığıdır.
Kızlarda hastalık oluşması için her iki X kromozomunda da hastalık geninin bulunması gerekir.
Eğer X’in birinde hastalık geni varsa buna taşıyıcı gen denir.
Erkeklerin taşıyıcı olma durumları yoktur. Hastalık geni varsa birey hastalıklı, yoksa birey sağlıklıdır.
Renk körlüğü
XR = Normal kromozom
Xr = Renk körlüğünü taşıyan kromozom
XRXR = Normal dişi
XRXr = Taşıyıcı dişi
XrXr = Hasta dişi (renk körü)
XRY = Normal erkek
XrY = Hasta erkek (renk körü)
Hemofili
Hemofili hastalığı bir kanama olayında kanın geç pıhtılaşması ya da hiç pıhtılaşma görülmemesidir.
XHXH = Normal dişi
XhXH = Taşıyıcı dişi
Xh Xh = Hemofili dişi
XHY = Normal erkek
XhY = Hemofili erkek
Örnek : Altı parmaklı bir baba ile melez beş parmaklı annenin ilk çocuğunun, altı parmaklı olma ihtimali
nedir? (Altı parmaklılık çekinik)
A) % 100 B) % 75 C) % 50 D) % 25 (FL - 1992)
Örnek : F1 döllerinin % 100 sarı renkli olabilmesi için çaprazlanan bezelye tohumlarının gen durumları
hangisinde belirtildiği gibi olmalıdır?
(Y = Sarı, y = yeşil)
A) YY x Yy B) yy x yy C) Yy x yy D) Yy x Yy (FL/AÖL - 1995)
Örnek : Renk körlüğü taşıyan bir anne ile, sağlıklı bir babanın çocuklarının renk körü olma ihtimali
nedir?
