DUYU ORGANLARI
İnsanlar değişen bir çevre içinde yaşarlar. Çevrede meydana gelen değişikliklere göre insan vücudu kendini ayarlamak mecburiyetindedir.
Vücudumuza dış ortamdan gelen bilgiler, duyu organları yoluyla sinir sistemine taşınır.Duyu organları içinde özel hücre grupları olan duyu almaçları (hücreleri) yer alır. Bu duyu almaçları sayesinde çevremizdeki bir cismin rengini, sesini, kokusunu, sertliğini, yumuşaklığını, sıcaklığını ve soğukluğunu fark ederiz. Duyu organları tarafından alınan bu uyarılar beyne iletilir. Beyin, gelen uyarıları değerlendirerek vücut için gerekli komutları verir.
Nasıl Görürüz?
Göz, yüz bölgesinde, göz çukuru denilen yuvalarda bulunur. Şekli yuvarlaktır. Göz, ışığı algılayan duyu hücrelerine sahip görme organımızdır. Göz, görme işinde doğrudan görev alan kısımlar ve koruyucu kısımlardan oluşmuştur. Koruyucu yapılar kaşlar, göz kapakları, kirpikler, göz yaşı bezleri ve göz kaslarıdır.
Göz üç tabakadan oluşur. Dıştan içe doğru sert tabaka, damar tabaka ve ağ tabakadır.
a. Sert Tabaka
Göz yuvarlağını en dıştan saran beyaz renkli sert tabakadır. Sert tabaka gözün iç kısmını korur ve göz yuvarlağının ön tarafında saydam tabakayı meydana getirir. Saydam tabaka (kornea) sert tabakanın incelip saydamlaşmasıyla oluşmuştur. Saydam tabaka, ışığı kırar ve göz bebeğinde toplanmasını sağlar.
b. Damar Tabaka
Sert tabakanın altında yer alır. Gözü besleyen kan damarları bakımından zengindir. Damar tabakanın iç yüzeyi, siyah renk maddesi taşıyan hücrelerden oluşur. Bu tabaka gözün içini karanlık bir odaya çevirir. Fazla ışık bu tabakada emilir.
İris: Damar tabakanın gözün ön tarafında düzleşmesiyle düz kaslardan oluşmuş bir yapıdır. Daralıp genişleyerek göze girecek ışık miktarını ayarlar.
Göz Bebeği: İrisin ortasında bulunan, göze ışık girmesini sağlayan açıklıktır.
Göz Merceği (Göz Billûru): Canlı, esnek ve saydam bir yapıdır. Göze giren ışığı kırıp ağ tabakaya düşmesini sağlar. Göz merceği, kaslarla damar tabakaya bağlıdır.
c. Ağ Tabaka (Retina)
En içteki tabakadır. Yapısında görme duyu hücreleri bulunur. Işığa duyarlı hücrelerin bir kısmı koni, bir kısmı çomak şeklindedir. Çomak şeklinde olanlar zayıf ışıkta görmeyi sağlar. Koni şeklinde olanlar parlak ışıkta ve renkli olarak görmemizi sağlar. Görüntüler, ağ tabaka tarafından alınarak elektrik sinyalleri şeklinde sinirlere verilir. Sinirler, görüntüyü beyne iletir. Görüntü beyinde algılanır. Ağ tabaka üzerindeki sarı benek görmenin en iyi olduğu, kör nokta görmenin olmadığı yerdir. Sarı benek, göz merceğinin ışığı odakladığı yerde bulunur. Kör nokta, görme sinirlerinin gözden çıktığı ışığa duyarlı olmayan bir bölgedir.
Görme Olayının Gerçekleşmesi
Göze dışarıdan gelen ışık, sırasıyla şu kısımlardan geçer ve ağ tabakaya ulaşır:
Işık --------- kornea ------------- göz bebeği ------------- göz merceği --------------- retina (ağ tabaka)
Göz bebeğinden geçen ışınlar, mercekte kırılarak ağ tabaka üzerinde sarı benekte ters görüntü oluşturur. Ters görüntü sarı benekteki duyu hücreleri tarafından görme sinirlerine gönderilir. Görüntü, sinir hücreleri tarafından beynin görme merkezine taşınır. Görme merkezinin uyarıları değerlendirmesi sonucu net, düz görüntü oluşur.
Göz Uyumu:Bakılan cismin uzaklığına bağlı olarak, göz merceği kaslarının kasılıp gevşemesiyle şişkinleşir veya yassılaşır. Buna göz uyumu denir. Cisim uzaktaysa göz merceği daralır. Cisim yakındaysa göz merceği şişkinleşir.
Göz Kusurları
a. Miyopluk
Görüntü sarı benekte değil, retina tabakasıyla mercek arasında oluşur. Miyop insanlar yakını görür, fakat uzaktaki cisimleri net göremez.
Sebepleri
Göz merceğinin şişkinleşerek ışığı fazla kırması ya da göz yuvarlağının optik eksen boyunca geriye doğru uzaması.
Düzeltilmesi
Kalın kenarlı mercekle düzeltilir.
b. Hipermetropluk
Hipermetrop gözde görüntü retina tabakasının gerisinde oluşur. Hipermetrop göz uzaktaki cisimleri görür, fakat yakındaki cisimleri net göremez.
Sebepleri
Göz merceğinin ışığı normalden az kırması ya da göz yuvarlağının optik eksen boyunca arkadan öne basık olması.
Düzeltilmesi
İnce kenarlı mercekle düzeltilir.
c. Astigmatlık
Merceğin veya saydam tabakanın yüzeyinin pürüzlenmesiyle oluşur. Silindirik mercekle düzeltilebilir.
ç. Presbitlik
Göz merceğinin esnekliğini kaybetmesiyle oluşur. İnce kenarlı mercekle düzeltilir. Yaşlılarda görülür.
d. Katarakt
Merceğin saydamlığını yitirmesiyle oluşur. Ameliyatla düzeltilir.
e. Şaşılık
Göz yuvarlağını hareket ettiren kasların normalden uzun ya da kısa olmasından kaynaklanır. Ameliyatla düzeltilebilir.
f. Renk Körlüğü
Bazı renkleri ayırt edememe durumudur. Kalıtsal bir hastalıktır. Genelde renk körleri kırmızı ve yeşil rengi ayırt edemez.
