C. BILINÇLI BIR ÇEVRE DOSTU OLARAK NEREYI, NELERI, NIÇIN, NASIL KORUYALIM?
İçinde yaşadığı çevrenin kirlenmesine ve ekosistemlerin bozulmasına sebep olan tek canlı, insandır.
Kalkınma, ekonomik yönden büyüme ve gelişmedir. Çevre tahribatına sebep olmadan, tüketilen doğal kaynakların yerine yenilerinin konulmasıyla gerçekleştirilen kalkınmaya sürdürülebilir kalkınma adı verilir. Sanayileşme, kentleşme, refah seviyesinin yükselmesi, bilinçli bir çevre anlayışıyla gerçekleştirilmelidir. Sürdürülebilir kalkınmanın gerçekleşmesi için alınacak bazı önlemler vardır.
1. Sanayi Yapılaşmasında Çevresel Önlemleri Önceden Alalım
Sanayi atıklarının sebep olduğu kirliliğin temizlenmesi çok zahmetli ve uzun süre gerektiren bir iştir. Bu yüzden sanayi tesisleri kurulmadan alınacak önlemler ve bilinçli sanayileşme, çevre kirliliğinin önlenmesinde en etkili yoldur. Çevreye, ekosisteme uyumlu bir sanayi tesisi kurulabilmesi için ÇED Raporu (Çevre Etki Değerlendirme Raporu) hazırlanmalıdır. Çevreye zarar vermeden sanayileşmeyi gerçekleştirmek için bazı önlemler alınmalıdır. Sanayi tesisleri belli bölgelerde toplanmalıdır. Verimli tarım arazileri, ormanlık alanlar yok edilerek buralara sanayi tesisleri kurulmamalıdır. Sanayi tesisleri kurulmadan önce, bu tesislerle ilgili alt yapı çalışmaları tamamlanmalıdır.
2. Türlerin Yaşadıkları Ortam Içinde Devamlılıklarını Sağlayalım
Yeryüzünde tehlikede ve soyu tükenmekte olan pek çok hayvan türü vardır. Kelaynak kuşları, pandalar, balinalar bunlardan bazılarıdır. Türlerin devamlılığını sağlamanın en kolay yolu, ekosistemlerin korunması ve kirletilmemesidir. Bilinçsiz avlanmanın önüne geçilmelidir. Bununla birlikte soyu tükenmekte olan canlılar için özel koruma projeleri oluşturulmalıdır. Örneğin bu türlerin yaşam tarzına
uygun sunî göller, büyük park alanları kurulmalıdır.
3. Bilinçli Tarımla Toprağı Koruyalım
Toprak, ekosistemlerin en önemli zenginlik kaynağıdır. Bu kaynağın iyi korunması gerekir. Ormanlık alanların korunmasıyla birlikte bilinçli tarım yapılmalıdır. Toprağı tahrip eden tek faktör erozyon değildir. Orman kıyımı, aşırı gübre kullanımı, tarım ilâçları ve aşırı sulama toprağın verimini düşüren, yapısını bozan en önemli faktörlerdir. Bunların engellenmesi için;
1. Çiftçiler bilinçlendirilmeli, tarım uygulamaları denetlenmelidir.
2. Böcek öldürücü ilâçların kullanımı azaltılmalıdır.
3. Eğimli arazilerde teraslama yapılmalı, toprak eğime dik sürülmelidir.
4. Tarıma uygun toprak üzerine sanayi tesisleri ve yerleşim yerleri kurulmamalıdır.
5. Ev ve sanayi atıkları arıtılmadan toprağa verilmemelidir.
6. Ormanlar yok edilmemelidir.
4. Yok Etmeden Ağaç Dikelim
Havadaki oksijen, karbon dioksit, azot dengesinin sağlanması, erozyonun önlenmesi ve çevrenin güzel görünmesi ağaçların en önemli faydalarından bazılarıdır. Ayrıca ormanlar, içlerinde bir çok canlı türünü barındırır, yağmur sularını tutarak yer altı sularının oluşumuna katkıda bulunur.
5. Suları ve Su Kaynaklarını Kirletmeyelim
Canlıların vücudu büyük oranda sudan oluşur. Ayrıca sindirim, dolaşım vb. vücut faaliyetlerini gerçekleştirmek için, canlılar su içmek zorundadır. Yağışlı ve sulu bölgelerdeki canlı çeşitliliği ve sayısı çok fazladır. Fakat su kaynakları sınırlıdır. Dolayısıyla su kaynaklarının kirletilmesi bütün canlıları olumsuz etkiler.
6. Geri Dönüşümlü Ürünleri Kullanalım
Insan nüfusu sürekli artmasına rağmen, bilinçsizlikten dolayı doğal kaynaklar azalmaktadır. Günlük hayatta kullandığımız bazı maddeler toplanarak, yeniden değerlendirilebilir. Buna geri dönüşüm adı verilir. Kâğıt, cam ve teneke, geri dönüşümü olan bazı maddelerdir. Kimyasal maddeler, deterjanlar, pek çok petrol ürünü içeren maddeler geri kazanılamaz.
Çevre sorunlarının, kirliliğin ve kaynak sıkıntısının en az seviyede olması için, geri dönüşümlü maddeler kullanılmalıdır. Örneğin kâğıtların yeniden değerlendirilmesiyle yüzlerce, binlerce ağacı kesilmekten kurtarmış oluruz.
7. Tüketim Maddelerini Geri Dönüşümü Sağlayacak Şekilde Değerlendirelim
Geri dönüşümü olan maddeler kullanıldıktan sonra, ayrı ayrı kutularda toplanmalıdır. Bir çok gelişmiş ülkede çöpler ayrı ayrı kaplarda toplanarak, önemli miktarda atık madde çevreyi kirletmeden tekrar kullanılabilmektedir.
8. Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Kullanılabilirliliğini Artıralım
Akarsu enerjisi, Güneş enerjisi, rüzgâr enerjisi gibi enerjiler bir defa kullanılarak tükenmez. Bu tip kaynaklara yenilenebilir enerji kaynakları adı verilir. Deniz dalgalarının enerjisi ile jeotermal enerji de yenilenebilir enerji türleridir. Yenilenebilir enerji kaynaklarının katı, gaz ya da sıvı atıkları yoktur. Dolayısıyla bunlar çevreye zararlı değildir. Fakat enerji üretiminde çoğunlukla fosil yakıtlar kullanılmaktadır. Fosil yakıtlarının enerji üretiminde kullanılması hem pahalıdır hem de çevre kirliliğine sebep olur. Bu yüzden temiz ve yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı yaygınlaştırılmalıdır.
9. Yenilenemez Enerji Kaynakları Için Önlem Alalım
Kömür, petrol, doğal gaz ve nükleer enerji kaynakları kullanıldıktan sonra tükenir. Bu kaynaklara yenilenemeyen enerji kaynakları denir. Bu enerji kaynakları kullanılırken çevreye katı ve gaz atıklar bırakırlar. Dolayısıyla yenilenemeyen enerji kaynakları çevreye zarar verir. Bunların yerine daha temiz, yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanılmasını yaygınlaştırmalıyız. Bazı bölgelerde çıkan sıcak su kaynakları, o bölgede ısınma için kullanılmalı, fosil yakıt tüketimi azaltılmalıdır.
Nükleer enerji santrallerinin yatırım maliyeti çok yüksektir. Fakat çok ucuza elektrik enerjisi üretir. Nükleer santralde yakıt olarak kullanılan radyoaktif maddeler santralden çıkarıldıktan sonra da yıllarca zararlı ışın yayarlar. Bu da hem insanlar hem de diğer canlılar için zararlıdır.
Dünya’nın bir çok ülkesinde kömür çıkarılır. Kömür yandığında çok fazla miktarda zehirli gaz açığa çıkar. Ayrıca kömürün külleri de çevre kirliliği oluşturur. Kömür santralleri ile üretilen elektriğin yatırım maliyeti de çok yüksektir. Ev ve sanayide kömür kullanımı yerine, daha temiz fosil yakıt olan doğal gaz kullanımı arttırılmalı ya da Güneş enerjisinden daha fazla yararlanılmalıdır. Tüketimi en fazla olan fosil yakıt petroldür. Petrol ürünlerinin taşınması kolay olduğu için hemen hemen bütün ulaşım araçlarında kullanılır. Petrol ürünleri yandığında çevreye çok miktarda zehirli gaz bırakır. Bu da hava kirliliğine sebep olur. Petrol kaynakları da diğerleri gibi sınırlıdır. Petrol yerine, elektrik ve Güneş enerjisiyle çalışan araçlar geliştirilmeli ve yaygınlaştırılmalıdır. Doğal gaz yer altından çıkarılır. Doğal gaz en temiz fosil yakıttır. Hem yanarken verdiği enerji yüksektir. Hem külü yoktur, hem de havaya bıraktığı zehirli gaz oranı düşüktür.
10. Kullandığımız Her Şeyde Tutumlu Olalım
Yeryüzünde yaşamımızı sürdürmemiz için gerekli olan yer altı ve yer üstü kaynakları sınırlı miktardadır. Dolayısıyla hiçbir şey bitmeyecekmiş gibi davranamayız. Kullandığımız kâğıtlar ağaçtan, plâstik ürünler petrolden elde edilir. Bunlar sorumsuzca tüketilirse bir gün kesecek ağaç bulamayız. Tutumlu, tasarruflu olmak her şeyde önemlidir. Zamanımızı boş, fayda sağlamayan uğraşlarla geçirirsek eldeki hazinemizi tüketmiş oluruz.
11. Bu Konularda Her Yaş Grubunun Bilgilendirilmesi ve Eğitimine Önem Verelim
Küçük yaştan itibaren insanlar çevreyi temiz tutma konusunda bilinçlendirilmelidir. Başkalarını rahatsız etmeyecek şekilde yaşayarak çevremize örnek bir kişilik olmalıyız. Zamanımızı, kendimizi geliştirecek uğraşlar için harcanmalı, lüzumsuz şeklide tüketmeliyiz.
12. Sürdürülebilir Kalkınmayı Esas Alalım
Bu gün elimizdeki kaynakları tutumlu kullanırsak gelecek adına önemli bir yatırım yapmış oluruz. Sağlıklı bir gelişme çevreye en az zarar vererek, doğal kaynaklar korunarak olur. Kalkınma plânları yapılırken çevrenin korunmasına büyük önem verilmelidir.
13. Sorunların Çözümünde Bilimsel Yaklaşımı Kullanalım
Çevre sorunları pek çok canlıda kalıcı etki yapabilir. Bunun için bu sorunlar çözülürken bilimsel metodlara başvurulmalıdır. Bilimsel metotlar kullanılmadan yapılan çözümler başka canlılara zarar verebilir ve daha büyük çevre felaketlerine sebep olabilir.
